Kuptimi i zemërimit dhe ankthit
Zemërimi, agresioni, depresioni, luhatjet e humorit dhe të gjitha sjelljet antisociale që shohim tek fëmijët dëshmojnë, sipas shkencëtares Daniela Lucangeli, “një kohë në të cilën të rriturit nuk vuajnë më nga lodhja emocionale, por bëhen fëmijët tanë”. Përvoja jonë si mësues mësuese na ka vënë shumë herë përballë këtij fenomeni, të cilin mund ta përkufizojmë si një të keqe për t’u përjetuar.
Daniela Lucangeli e nis me zgjedhjen e një termi të rëndësishëm. Ai i quan këto situata “vulnerabilitet emocional”. Ky term na ndihmon të kuptojmë se fëmijët, edhe kur shfaqin sjellje agresive, nuk duhet të bëhen kurrë të ndihen gabim. Ata janë ende në një fazë vulnerabël të jetës së tyre, nuk kanë burimet njohëse dhe emocionale për të përballuar situata që edhe të rriturit i vënë në vështirësi të mëdha. Pra, ne duhet të gjejmë mënyra për t’i ndihmuar ata.
Fillimisht le të përpiqemi të kuptojmë se cilat janë arsyet që e shkaktojnë atë gjendje zemërimi. Duke gërmuar më thellë, mund të zbulojmë se ata shpesh kanë të drejtë të zemërohen.
Ajo që dimë është se gjendjet e zemërimit dhe ankthit janë të lidhura me situata në të cilat nuk është e mundur të veprojmë ndryshe, në të cilat nuk jemi në gjendje të zgjedhim.
Do të ishte e rëndësishme të mësosh të flasësh për dobësinë emocionale të dikujt përpara se të çojë në episode agresioni ose depresioni. Fatkeqësisht ne nuk jetojmë në një shoqëri që lehtëson ndarjen e emocioneve. Fëmijët tanë rrallë e shohin atë të bërë nga të rriturit, qofshin ata prindër, mësues apo trajnerë. Kështu shumë shpesh ndodh që emocionet të mbeten brenda nesh pa u thënë, duke u bërë gjithnjë e më të mëdha derisa nuk mund të menaxhohen më.
Fëmijët agresivë: shkaqet e mundshme dhe si të ndërhyhet
Fëmijët mund të jenë agresivë për arsye të ndryshme. Ne duhet të kuptojmë se cilat prej tyre dhe të ndërhyjmë duke vendosur kufij të qartë dhe duke mësuar strategji alternative.
Janë mbi të gjitha mësuesit dhe edukatorët që i bëjnë pyetjen vetes, apo prindërit që nuk dinë më të menaxhojnë sjelljen e fëmijëve të tyre. Pse fëmijët janë agresivë? Ose më mirë, pse fëmijët janë më agresivë? Në fakt, ekziston një perceptim i përhapur se, në krahasim me të kaluarën, sjelljet agresive të fëmijëve po rriten në mënyrë progresive dhe se është gjithnjë e më e vështirë t’i përmbahen ato, si në shkollë ashtu edhe në familje.
Cilat janë shkaqet e agresionit në fëmijëri?
Përgjigja është shumë komplekse, faktorët që mund të ndërhyjnë dhe të mbivendosen janë të shumtë dhe për çdo fëmijë shpjegimi mund të jetë i ndryshëm. Para së gjithash, është e nevojshme të dallojmë agresionin e shëndetshëm nga agresioni jofunksional.
Agresiviteti nuk është në vetvete negativ, përkundrazi, një sasi e caktuar është e natyrshme dhe funksionale për rritjen, veçanërisht te fëmijët më të vegjël. Një fëmijë i vogël 2/3/4 vjeç nuk ka ende mjete të mjaftueshme verbale për të bashkëvepruar me të tjerët, për të shprehur dëshirat e tij, për të shprehur zhgënjimin dhe zemërimin dhe mund të përdorë sjellje agresive si kafshimi, tërheqja e flokëve, grushtimi, hedhja e sendeve për të shprehur. veten, për të pohuar veten dhe për të parë se deri ku mund të shkojë. Detyra e të rriturit është që ta ndihmojë në mënyrë progresive të komunikojë ose të shfryjë emocionet e tij duke përdorur mjete që nuk shkaktojnë dëm ose vuajtje te të tjerët ose veten e tij, duke zëvendësuar sjelljet e tij me sjellje më të përshtatshme.
Agresiviteti i fëmijërisë bëhet shenjë e një problemi ose shqetësimi kur është mënyra e përhapur e marrëdhënieve me të tjerët, prandaj bëhet e përhapur, konstante, e vështirë për t’u modifikuar nga ndërhyrja e të rriturve, shkakton dëme të konsiderueshme dhe është i pamotivuar.
Le të shohim tani se cilët faktorë mund të ndikojnë në agresivitetin e fëmijës, duke e favorizuar atë.
Mjedisi familjar është konteksti që ka më shumë ndikim tek fëmija dhe drejton sjelljen e tij, veçanërisht në vitet e para të jetës. Në veçanti, lloji i lidhjes dhe cilësia e marrëdhënies së krijuar midis prindit dhe fëmijës janë një parashikues i fortë i agresionit. Një lidhje problematike në tre vitet e para të jetës mund të çojë në vështirësi në krijimin e marrëdhënieve emocionale, zemërim të fortë, kontroll të dobët të impulsit dhe mungesë pendimi. Që të formohet një lidhje e sigurt, fëmija ka nevojë për një prind që i percepton nevojat e tij, di t’i interpretojë ato, është i përshtatur emocionalisht me të dhe përgjigjet menjëherë, vazhdimisht dhe në mënyrë të parashikueshme.
Kështu fëmija mëson besimin reciprok, eksploron mjedisin me siguri, mëson të kontrollojë impulset dhe emocionet, mëson dhembshurinë për të tjerët, e di se ka dikë që mund t’i drejtohet nëse ka nevojë. Një lidhje e sigurt është faktori më i mirë mbrojtës kundër sjelljes së dhunshme. Megjithatë, nëse prindi nuk i kryen të gjitha këto operacione, ose e bën këtë në mënyrë kontradiktore dhe jokonsistente, mund të krijohet një lidhje e pasigurt që e bën fëmijën më impulsiv, kundërshtues, të zemëruar, të frikësuar, të shkurajuar, të paaftë për të kontrolluar veten. gjithmonë në mbrojtje.
Stili edukativ ka një ndikim të fortë. Si një stil tepër ndëshkues dhe një stil i dobët mund të nxisin agresionin. Stili më i keq e sheh disiplinën e dobët të kombinuar me një qëndrim armiqësor të prindërve: për shembull, dorëzimin ndaj kërkesave të fëmijës edhe kur nuk është e përshtatshme, dhe më pas herë pas here reagimin e tepruar me dënime madje joproporcionale; ose, kënaqeni fëmijën në çdo gjë, por në të njëjtën kohë vazhdimisht e kritikoni atë; duke dhënë ndëshkime fizike shumë të ashpra, dhe njëkohësisht duke u përfshirë pak në jetën e fëmijës.
Faktorët biologjikë dhe gjenetikë lidhen me një rrezik më të madh të agresionit: ekspozimi para lindjes ndaj drogës dhe alkoolit, stresi i nënës gjatë shtatzënisë, prematuriteti, deficitet ushqyese; një temperament i pafrenuar i fëmijës, deficite njohëse, probleme të vëmendjes.
Një mjedis kulturor në të cilin janë të pranishëm modelet e dhunshme nxit gjithashtu agresionin e fëmijëve. Fëmijët që shikojnë filma vizatimorë të dhunshëm janë më të predispozuar për të goditur shokët e klasës, duke mos respektuar rregullat dhe janë më pak të ndjeshëm ndaj vuajtjeve të të tjerëve. Fatkeqësisht, kultura jonë ofron një imazh fitues të një personi agresiv, konkurrues, i cili ndjek qëllimet dhe mirëqenien e tij individuale pa shumë skrupuj. Incidentet e agresionit tek të rriturit janë shumë më të zakonshme se në të kaluarën, dhe fëmijët vëzhgojnë dhe mësojnë se agresioni është një mënyrë legjitime për të zgjidhur problemet ose për të marrë atë që duan.
Sjelljet agresive mund të jenë një mënyrë për të ngjallur interesin dhe vëmendjen e prindërve, ose të jenë përgjigje ndaj ngjarjeve stresuese dhe ndryshimeve të rëndësishme si lindja e një vëllai ose moti, një lëvizje, një vdekje në familje, sëmundja e një prindi; ata mund të manifestohen në shkollë ose në kontekste të tjera grupore për shkak të rivalitetit, dëshirës për të zotëruar një lojë, për të mbrojtur veten nga shokët agresivë të klasës, për të mbrojtur të drejtat e dikujt, për të imituar, për të kërkuar vëmendje ose për një ndjenjë inferioriteti.
Prandaj, kur përballemi me agresion të tepruar nga një fëmijë, duhet të pyesim veten: çfarë mesazhi po dërgon ai? A është një mënyrë për të shprehur siklet apo vuajtje? A komunikon një nevojë të fëmijës? A na sinjalizon se diçka në kontekst duhet të ndryshohet?
Për të ndihmuar një fëmijë që shfaq agresion të tepruar dhe jofunksional, duhet të identifikojmë arsyet që e nxisin atë. Në përgjithësi, vërejmë se një fëmijë priret të jetë më pak agresiv nëse ka një ndjenjë solide dhe pozitive për veten, nëse është autonom, nëse ndjen se është i mirë, i dashur dhe i aftë, nëse gjen në referencën e tij të rriturit një përmbajtje të emocionet e tij dhe një përgjigje e shpejtë dhe konstante ndaj nevojave të tij. Çdo gjë që, në kontekstin familjar apo jashtë saj, favorizon këta faktorë mbrojtës, e ndihmon fëmijën të menaxhojë zemërimin e tij.
Por në jetën e përditshme, konkretisht, si mund të ndërhyjmë kur përballemi me sjellje agresive? Çfarë duhet të bëni kur fëmija godet, kafshon, gërvisht ose hedh sende?
Nëse fëmija sheh që i rrituri nuk ndërhyn përballë sjelljes së tij agresive, ndihet i braktisur dhe në mëshirën e emocioneve të tij që ende nuk di t’i kontrollojë. Në të njëjtën kohë, ndërhyrja e një të rrituri që kufizohet vetëm në qortim ose ndëshkim, qoftë edhe në mënyrë shumë të ashpër, e lë fëmijën vetëm pre e disponimeve që ai nuk mund t’i dekodojë dhe zotërojë.
Ndërhyrja e të rriturit duhet ta lejojë fëmijën të mësojë të kontrollojë zemërimin e tij dhe t’i përshtatë dëshirat dhe nevojat e tij me kufijtë e vendosur nga bota e jashtme, duke i mësuar se ka mënyra alternative për t’i shprehur ato.
Ne duhet ta bëjmë atë të ndiejë se ne e kuptojmë se si ndihet, duke vërtetuar ndjenjat e tij dhe duke njohur nevojat e tij, pa i gjykuar apo nënçmuar ato, por duke qenë shumë të vendosur në faktin se kjo sjellje nuk është e pranueshme: “Unë e di që për momentin je i zemëruar. dhe do të doja të godiste vëllanë tënd, por nuk është e mundur të dëmtosh të tjerët.” Ne mund t’i mësojmë atij që, për shembull, kur ndihet shumë i zemëruar, mund të godasë një jastëk, ose të grisë një fletë letre në copa, ose të shkojë për të vrapuar, ndërkohë që nuk mund të lëndojë njerëz të tjerë ose të dëmtojë objekte.
Fëmijët e vegjël nuk dinë të deshifrojnë emocionet e tyre, ata në fakt mund të kenë frikë prej tyre dhe kanë nevojë që ne t’u japim një emër dhe t’i ndihmojmë t’i deshifrojnë ato. Edhe duke i thënë thjesht “Tani je i zemëruar” i jep atij një mjet për të kuptuar se çfarë është turbullira që ai ndjen dhe për të mos u mbingarkuar dhe dominuar prej saj.
T’i thuash se gjendja e tij shpirtërore është e ligjshme, se edhe ne ndiheshim kështu, ndihmon për të qetësuar zemërimin dhe dëshirën për hakmarrje dhe na bën më të prirur të ndalojmë veten për të gjetur mënyra alternative për t’u shprehur.
Nëse fëmija përvetëson me forcë një lodër duke ua hequr të tjerëve, ne duhet ta bëjmë atë ta kthejë atë. Nëse godet shokët e klasës ose të rriturit, këshillohet që ta largoni nga situata derisa të qetësohet.
Time-out konsiston në largimin e fëmijës nga skena e “nxehtë” dhe qëndrimin për një kohë të caktuar (zakonisht një minutë për çdo vit të moshës së fëmijës) në një vend të qetë. Nganjëherë këmbehet me “dënim” në një qoshe, por ka një kuptim krejt tjetër: ka për qëllim të tërhiqet për pak në një vend të qetë për t’u freskuar, për të rimarrë kontrollin mbi veten dhe për t’u qetësuar. Në fund të fundit, këtë e bëjmë edhe ne të rriturit, kur mendojmë se një situatë është e padurueshme për ne dhe se jemi gati të shpërthejmë dhe largohemi për të hequr zemërimin.
Predikimet e përgjithshme (“Ti je gjithmonë i keq”, “Ti nuk di si të sillesh”, “Nuk sillesh ashtu!”) janë të padobishme, përkundrazi është e rëndësishme ta ndihmosh atë të kuptojë se gjestet negative kanë pasoja negative. : “E theve lodrën se u zemërove dhe tani nuk e ke më”, “Shoku yt nuk vjen më të luajë me ty se e lëndove”. Pasoja e drejtpërdrejtë e sjelljes përbën një ndëshkim në vetvete: të mos kesh më atë lojë (natyrisht që nuk do të duhet të blihet!), të shohësh që partneri yt e shmang atë, është rezultat i prekshëm i sjelljes së tij dhe përjetimi i saj në një mënyra e menjëhershme dhe e drejtpërdrejtë është më efektive se qortimi dhe llojet e tjera të dënimit.
Ndëshkimi fizik, goditja e fëmijës me shuplakë ose shuplakë, jo vetëm që është joefektive sepse nuk sjell ndryshim në sjellje, por përkundrazi nxit më tej zemërimin dhe përkeqëson marrëdhëniet me të rriturin, prandaj është gjithmonë i padëshirueshëm, edhe sepse nga ana tjetër propozon pikërisht një model agresiv dhe i dhunshëm komunikimi dhe zgjidhjeje problemesh.
I rrituri duhet të ndërhyjë në mënyrë autoritare nëse fëmija i kalon kufijtë (dhe autoritar nuk do të thotë i ashpër dhe i dhunshëm, por i vendosur dhe koherent), por në të njëjtën kohë duhet t’i kushtojë vëmendje për të kuptuar nëse agresioni mund të jetë shenjë e një shqetësimi që duhet hulumtuar më tej.
Mbështetje psikologjike për fëmijë dhe adoleshentë
Nëse jeni duke kërkuar psikolog për fëmijët dhe adoleshentët, Studio Piskologjike është këtu për ju. Ne jemi një ekip psikologësh ekspertë të specializuar në punën me fëmijët dhe adoleshentët, duke ofruar shërbime të personalizuara këshillimi dhe terapie për të adresuar një gamë të gjerë sfidash emocionale dhe të sjelljes. Me shumë vite përvojë në fushën e psikologjisë së fëmijëve, ne kuptojmë nevojat delikate të pacientëve të vegjël dhe punojmë me ndjeshmëri dhe ekspertizë për t’i ndihmuar ata të kapërcejnë vështirësi të tilla si ankthi, depresioni, problemet e sjelljes dhe shumë më tepër.
Në Studio Piskologjike, ne jemi të përkushtuar të krijojmë një mjedis mikpritës, pa gjykim, ku fëmijët dhe adoleshentët ndihen rehat duke shprehur mendimet dhe ndjenjat e tyre. Ne përdorim qasje terapeutike të bazuara në prova dhe teknika novatore për të promovuar mirëqenien psikologjike të klientëve tanë të rinj. Çdo seancë është përshtatur për t’iu përshtatur nevojave specifike, me qëllim të promovimit të rritjes emocionale dhe përmirësimit të funksionimit social dhe akademik.
Këshillimi psikologjik për fëmijët dhe adoleshentët në Studio Piskologjike përfshin vlerësime të thelluara, seanca individuale dhe mbështetje familjare për të siguruar një qasje holistike ndaj trajtimit. Misioni ynë është t’u ofrojmë të rinjve mjetet për t’u përballur me sfidat e jetës në mënyrë të shëndetshme dhe pozitive, duke zhvilluar aftësitë e tyre përshtatëse, elasticitetin dhe vetëvlerësimin.
Kontaktoni sot Studio Piskologjike për të rezervuar një konsultë dhe për të nisur rrugën drejt mirëqenies psikologjike dhe emocionale të të dashurve tuaj. Ne jemi këtu për ju dhe shëndetin mendor të fëmijëve dhe adoleshentëve tuaj.
Konsulta online nëpërmjet SKYPE, WHATSAPP, VIBER Na kontakto në skype në adresën studio.psikologjie.
Dhe nesë po pyesin sa kushton një seance te psikologu, me poshtë gjeni listen e cmimeve:
- Seanca e konsultës – 60 minuta, 5000 lekë të reja/ 50€ euro
- Seancat e Psikoterapisë fillojnë 5000 lekë të reja/50€ euro
- Terapi çifti seanca është 70 minuta kushton 7500 lekë të reja/75 euro
info@studiopsikologjie.al
+355692642618
