Mendime negative të përsëritura dhe automatike, si t’i eliminoni ato

Mendime negative të përsëritura dhe automatike, si t’i eliminoni ato

Jeta nuk është një proces mekanik, nuk ofron siguri. Askush nuk e di se çfarë do të ndodhë në një moment. Asgjë nuk mund të jetë e sigurt. Nëse e ardhmja do të paracaktohej nuk do të kishte as lavdi dhe as madhështi, ne nuk do të ishim asgjë përveç robotëve. Nuk është e pazakontë të zhyteni në mendime tmerruese dhe të pamundura, kjo është ajo që bëjmë kur fillojmë ditën me këmbën e gabuar dhe automatikisht mendojmë se gjithçka do të shkojë keq.
Ndër të tjera, frika nga e panjohura është absolutisht normale pasi është një emocion primar i njeriut, i cili ka një themel biologjik, një përgjigje spontane që buron nga instinkti atavik për të mbrojtur veten në mënyrë që të mbijetojmë në mjedisin në të cilin ndodhemi. Në praktikë, truri ynë përgatitet për më të keqen për të na mbrojtur dhe për të mbrojtur veten.
Kjo do të thotë që frika nga më e keqja në një kontekst të caktuar mund të jetë një përgjigje e natyrshme, problemi fillon kur reagimi aktivizohet vazhdimisht dhe prek të gjitha fushat e jetës sonë.

 

Gjithmonë të përgatitesh për më të keqen

Të jetosh në të tashmen duke imagjinuar skenarët më katastrofikë merr formën e një armiku të pakëndshëm: të menduarit katastrofik. Po, sepse të torturon ditët duke të detyruar të besosh se gjithçka do të shkojë gjithmonë keq.
Po i referohem pikërisht asaj spirale të negativitetit që të bën të imagjinosh se vetëm e keqja do të ndodhë gjithmonë. Disa shembuj të thjeshtë: ke një dhimbje të vogël? Atëherë me siguri do të jetë një sëmundje e tmerrshme. Je vonuar pak në punë? Ju do të pushoheni nga puna dhe nuk do të dini më se si të paguani faturat. A po planifikon një pushim në plazh? Do të ketë një cunami etj.
Nëse dominoheni nga mendimi katastrofik, sa herë që ndieni zemrën të rrahë shumë fort, vështirë se do ta lidhni këtë simptomë me pirjen e një kafe pak më parë ose me ecjen e shpejtë në pesë minutat e fundit. Ju do të shihni atë si fillimin e një ataku në zemër ose provën përfundimtare që po plakeni shumë shpejt
Fakti i trishtuar është se parashikimet katastrofike përfundojnë të jenë profetike, sepse ne vetë, në mënyrë të pavetëdijshme, merremi me transformimin e tyre në realitet. Një person hipokondriak apo ankthioz, për shembull, mund të përfundojë duke zhvilluar sëmundje më serioze pikërisht për shkak të stresit të vazhdueshëm të prodhuar nga katastrofizmi i tij.
Me pak fjalë, një mendim negativ pas tjetrit dhe për një kohë të shkurtër, do ta gjeni veten të goditur nga një ortek shqetësimi dhe tensioni që shpesh shton sëmundje tashmë të pranishme si ankthi, migrena, zorra e irrituar etj…
Dhe stresi vetëm mund të rritet: nivelet e kortizolit në gjak rriten dhe rreziku i shfaqjes së problemeve shëndetësore rritet lart. Por, sa të ngjarë të duken kërcënimet që imagjinoni, duhet të jeni të vetëdijshëm se ato janë vetëm produkte të kokës tuaj.

Pse disa njerëz bllokohen në një rreth vicioz mendimesh negative?

Përveç kushtëzimit tonë evolucionar, katastrofizmi është gjithashtu diçka që mësohet. Përvojat tona të fëmijërisë mund të lënë një gjurmë të thellë, veçanërisht nëse ato na kanë dhënë mesazhin se bota është një vend i rrezikshëm dhe armiqësor, kështu që ne duhet të jemi të gatshëm të mbrohemi në çdo moment.
Përvojat pasuese negative të jetës gjithashtu mund të lënë gjurmët e tyre, kështu që frika përgjithësohet për t’u bërë një model automatik i përgjigjes. Pasi të vendoset ky model, mendimet katastrofike do të jenë gjithnjë e më të zakonshme dhe do të shkaktojnë një reagim të fortë emocional që do të na bëjë të ndihemi keq.

Si të parandaloni mendimet negative të përsëritura

Sfida e negativitetit fillon kur përgatisim mëndjen të reagojë ndaj mendimeve shqetësuese që na prekin. Por si ta bëjmë atë? Ne mund ta bëjmë këtë duke praktikuar 4 strategji për të luftuar të menduarit katastrofik.

Vëzhgoi mendimet e tua

Si mund të ndalojmë së bëri diçka që nuk e vërejmë derisa të jemi viktima të saj? Hapi i parë në parandalimin e ortekut të ankthit është të mësosh të njohësh se si shfaqet dhe manifestohet. Ne duhet të vëzhgojmë se si funksionon mendimi ynë katastrofik (i cili funksionon në një mënyrë unike për secilin prej nesh) për të kuptuar se si ta parashikojmë atë.
Sapo ta ndiejmë se po na kalon nëpër kokë, duhet të praktikojmë duke vëzhguar se çfarë mendimesh gjeneron pa gjykuar vlefshmërinë ose vërtetësinë e tyre. Thjesht duhet t’i njohim dhe t’i vëzhgojmë me një shkëputje të madhe.
Mund të duket jashtëzakonisht e vështirë, veçanërisht në fillim, por vëzhgimi dhe reflektimi janë dy aleatë fantastikë sepse na mësojnë të njohim atë që po ndodh brënda nesh pa u mbingarkuar. Gjëja e rëndësishme është të ndërhyjmë në shenjën e parë: nëse shfaqet negativitet, le ta njohim atë dhe të distancohemi nga ai.

Gjej burimin

Megjithëse në një valë të plotë pesimizmi, ne duhet të përpiqemi të gjejmë burimin, shkëndijën origjinale që na detyron të mendojmë gjëra shqetësuese. Çfarë filloi sekuencën e mendimeve të këqija? Një debat me partnerin tuaj/partneren tënde, një problem në punë apo një shqetësim ekonomik?
Sapo të zbulohet shkaku fillestar, koka qetësohet: ne e kuptojmë se shumica e mendimeve negative që vijnë në ortek janë joracionale dhe funksionojnë si barërat e këqija. Po, sepse ato janë si gjethe gjithnjë në rritje dhe, për t’i eleminuar, ju duhet të shkulni rrënjët e tyre.

Përdorni logjikën

Pasi të kemi gjetur burimin e të menduarit katastrofik duhet të analizojmë edhe ankthet që lidhen me atë problem. A e kuptuam që fluturimi na tmerron dhe fillojmë të mendojmë për katastrofa sa herë që hipim në aeroplan? Atëherë është koha të përdorim logjikën për të qetësuar trurin.
Po, sepse ankthi dhe paniku vijnë kur çohemi të mbivlerësojmë mundësitë reale të rrezikut: të sigurojmë veten, thjesht shikoni se sa shpesh ndodhin përplasje të mëdha aeroplani dhe mendoni për probabilitetet.
Na shqetëson shëndeti? Në vend që të marrim kohë, le të shkojmë menjëherë për të parë mjekun për të larguar çdo dyshim. Shkurtimisht: përdorni racionalitetin dhe reagoni = fitoni kombinimin për të mos u mbytur në pesimizëm.

Këtu dhe tani

Mendimi katastrofik vazhdon akoma të mbizotëroj tek ty? Le të marrim frymë thellë dhe të sfidojmë bindjet tona. Le të pyesim veten, “A është i vërtetë kërcënimi tani?” Ndërsa teknika e vëzhgimit na mëson se duhet të përqëndrohemi vetëm këtu dhe tani.
Ne duhet ta zhvendosim vëmëndjen tonë në momentin e tanishëm, momentin e vetëm që kemi fuqinë të ndryshojmë, kështu që i dëbojmë të gjitha mendimet për të kaluarën ose të ardhmen. E kaluara është e pandryshueshme, përse të shqetësohemi? E ardhmja nuk është ende këtu dhe nuk ka asgjë që mund të bëjmë, pse të shqetësohemi? Sapo ta përballojmë ditën me prani, duke ia kushtuar vëmëndjen tonë vetëm “këtu dhe tani”, mendimet negative do të zhduken. Puff!
Epo po: truri ynë mund të na bëjë të gjithë llojet e inatit dhe mund të shndërrohet në një armik të vërtetë, por me disa përpjekje mund ta rikthejmë në anën tonë.

Mendo për pasojat e ngjarjes. Përdor fjalët e duhura

Pasi të aktivizohet mëndja racionale, ne duhet të përpiqemi të mendojmë objektivisht për pasojat e mundshme të ngjarjes. Nëse treni është me 10 minuta vonesë, është një shqetësim apo një katastrofë? Cila është pasoja më e keqe e kësaj vonese?
Në disa raste mund të shkaktojë probleme serioze, por në shumicën e rasteve nuk do të jetë asgjë tjetër veçse një pengesë e thjeshtë. Katastrofistët duhet t’i kushtojnë më shumë vëmendje fjalëve që përdorin sepse përfundimisht do të ndikojë në botëkuptimin e tyre.
Prandaj, është e rëndësishme t’i vendosni gjërat në perspektivë dhe të përdorni fjalët e duhura për të vlerësuar situatat dhe pasojat e tyre, duke shmangur prirjen për të përdorur terma katastrofikë. Një teknikë për të eleminuar mendimet katastrofike është të mendojmë se çfarë do t’i thoshim një personi që po përjeton diçka të ngjashme, ka të ngjarë që fjalët tona të jenë më pajtuese dhe qetësuese sesa ato që do t’i thoshim vetes.

Mos harroni

Shqetësimi nuk është magjik dhe nuk do t’ju ndihmojë të zgjidhni problemet. Mendimet janë vetëm ide, imazhe mendore, fjalë, dialogë të brendshëm: jo realitet. Të shqetësohesh shumë për diçka që ndoshta nuk do të ndodhë nuk ka kuptim; mos e humb jetën tënde të çmuar me mendime që të zbrazin tërë energjinë. Dhe nëse mendimet negative vazhdojnë t’ju zhvlerësojnë pavarësisht përpjekjeve tuaja më të mira, mos e nënvlerësoni mundësinë e vizitës tek një psikolog. Një rrugë terapeutike mund të jetë zgjidhja më e përshtatshme për të eksploruar dimensionet themelore që dominojnë mendimet katastrofike.

Kush përpiqet për kuptuar problemet e tij, nuk është i çmëndur por shumë i zgjuar!
Të gjithë kemi probleme, por kush i drejtohet psikologut dëshiron ti zgjidhi ato!
Si profesioniste, përveç shërbimit online skype; studio.psikologjie, viber, whatsApp me video call pres edhe në studio në Tiranë  për më shumë se 15 vjet dëgjoj dhe ndihmoj njerëzit konkretisht për të dalë nga situata të vështira, për të rimarrë jetën në duart e tyre.