Si ta kuptojmë manipulimin psikologjik dhe si mund ta ushtrojmë pa e kuptuar?
Në përditshmërinë tonë, shpesh përballemi me sjellje që na bëjnë të ndjehemi në siklet, të pavlerë apo në faj, pa e kuptuar qartë se çfarë po ndodh. Në shumë raste, këto janë shenja të manipulimit psikologjik, një formë e sofistikuar kontrolli emocional që mund të ndodhë në marrëdhënie personale, profesionale apo edhe familjare.
Çfarë është manipulimi psikologjik?
Manipulimi psikologjik është një formë ndikimi që synon të kontrollojë ose të ndikojë ndjeshmërisht një individ, shpesh pa dijeninë ose miratimin e tij. Ndryshe nga bindja e hapur, manipulimi shpesh ndodh në mënyrë të fshehtë, duke përdorur frikën, fajin apo pasigurinë për të arritur qëllimin.
Shenjat që tregojnë se mund të jeni nën manipulim
Nëse keni përjetuar ndonjë nga ndjesitë më poshtë, mund të jeni subjekt i një manipulimi emocional:
- Jetoni me frikën e refuzimit dhe ndiheni të pasigurt për vlerën tuaj në raportin me tjetrin.
- Keni ndjesinë se çdo gabim është faji juaj, edhe në situata që nuk keni asnjë kontroll.
- Ndiheni të detyruar të kërkoni leje për veprime të thjeshta, edhe kur s’janë të justifikuara.
- Keni një ndjenjë të përhershme të qenit në borxh emocional, sikur nuk bëni kurrë mjaftueshëm.
- Detyroheni të shtyni planet tuaja personale, për të shmangur konflikte ose për të “qetësuar” tjetrin.
- Filloni të besoni se nuk jeni të aftë, edhe për gjëra që dikur i kryenit me besim të plotë.
- Partneri ose personi përballë ju bën xheloz në mënyrë të qëllimshme, për të testuar reagimin tuaj.
- Pas çdo vendimi, përballeni me shantazh emocional, që ju bën të ndiheni mosmirënjohës.
- Ndjeni ankth fizik ose emocional në prani të këtij personi.
- Kërkohen kontrolle të pajustifikuara, si verifikimi i telefonit, email-it apo rrjeteve sociale.
- Detyroheni të përfshiheni në gjykime ose thashetheme, për të “qenë në një mendje” me personin manipulues.
- Filloni të parashikoni dhe shmangni kërkesat, nga frika e reagimit të mundshëm të tij/saj.
Manipulimi i pavetëdijshëm- kur jemi ne vetë manipuluesit
Një nga të vërtetat më të hidhura është se, ndonjëherë, mund të manipulojmë të tjerët pa e kuptuar. Kjo ndodh kur veprojmë bazuar në frikëra tona, pasiguri të brendshme ose skema të trashëguara nga përvojat e mëparshme.
Disa mënyra të zakonshme për këtë janë:
- Përdorimi i fajit për të marrë një përgjigje të dëshiruar.
- Tregimi i “vetëflijimit” si mjet për të fituar aprovimin ose mbështetjen.
- Heshtja ose tërheqja emocionale për të ndëshkuar.
- Presioni për të zgjedhur “anën tonë” në konfliktet me të tretë.
- Projektimi i pritshmërive tona në të tjerët, pa ia komunikuar hapur.
Kur realiteti zëvendësohet me fantazinë
Shpeshherë, manipulimi nuk fillon me qëllim të keq. Idealizimi, si proces psikologjik, është një mënyrë përmes së cilës ne “shtrembërojmë” realitetin në funksion të dëshirave tona. E bëjmë këtë duke projektuar tek tjetri tipare që i duam, jo domosdoshmërisht që ekzistojnë.
Ky “shtrëmbërim” mund të ndodhë:
- Në marrëdhënie romantike, ku e shohim partnerin jo siç është, por siç dëshirojmë të jetë.
- Në marrëdhënie shoqërore, kur idealizojmë një mik apo mikeshë për të plotësuar boshllëqet tona emocionale.
- Në mjedisin e punës, kur u japim shefave apo kolegëve pushtet emocional mbi vlerësimin tonë personal.
Për të dalë nga kjo kurth, duhet të bëjmë një pyetje themelore: A i shohim njerëzit për atë që janë, apo për atë që kemi nevojë që të jenë?
Çfarë mund të bëjmë për të mbrojtur veten?
- Vëzhgoni ndjenjat tuaja: nëse ndiheni në ankth, nën presion ose të pavlerësuar në mënyrë të përsëritur, këto janë sinjale për t’u marrë seriozisht.
- Vendosni kufij të qartë: komunikoni qartë nevojat dhe ndjesitë tuaja pa frikë nga refuzimi.
- Mësoni të thoni “jo” pa ndjesi faji.
- Konsultohuni me një profesionist të shëndetit mendor, për të kuptuar më mirë modelet tuaja të sjelljes dhe për të ndërtuar mekanizma mbrojtës.
Psikoterapia- rruga drejt vetëdijes dhe çlirimit emocional
Në Studio Psikologjike e Doktoreshë Sonila Hoxha, ne ndihmojmë pacientët të kuptojnë më mirë veten dhe marrëdhëniet që ndërtojnë. Psikoterapia nuk është vetëm për ata që ndihen “të thyer”, por për këdo që dëshiron të jetojë më vetëdijshëm, më i/e lirë dhe në harmoni me veten.
Trajtime si:
- Menaxhimi i ankthit
- Përpunimi i traumave emocionale
- Ndërtimi i vetëbesimit dhe vendosja e kufijve
- Zbulimi i modeleve të manipulimit dhe shmangia e tyre
janë pjesë e përditshme e punës sonë me pacientët.
Jepini përparësi shëndetit tuaj mendor!
Mos lejoni që manipulimi – i ushtruar apo i përjetuar – të përcaktojë cilësinë e jetës suaj. Vetëdija është hapi i parë drejt shërimit dhe fuqizimit personal.
Na kontaktoni sot për një seancë psikologjike pranë Studio Psikologjike e Doktoreshë Sonila Hoxha në Tiranë. Shëndeti juaj mendor meriton vëmendje dhe kujdes profesional.
Konsulta online nëpërmjet SKYPE, WHATSAPP, VIBER Na kontakto në skype në adresën studio.psikologjie.
