3 Role Brenda Nesh: Fëmija, I Rrituri dhe Kujdestari
Brenda çdo individi, pavarësisht moshës apo rolit social, jetojnë tre zëra të brendshëm që ndikojnë në mënyrën si ndiejmë, mendojmë dhe veprojmë: Fëmija, I Rrituri dhe Kujdestari (Prindi). Këto role nuk janë vetëm pjesë të një teorie psikologjike – ato janë realitete të përditshme që formësojnë marrëdhënien tonë me veten dhe me të tjerët.
Fëmija i Brendshëm – zemra e emocioneve tona
Roli i Fëmijës është baza emocionale dhe spontane e qenies sonë. Ai përfaqëson:
- Papjekurinë dhe Impulset – Reagime të shpejta, të sinqerta, të pandikuara nga rregulla sociale.
- Pafajësinë dhe Brishtësinë – Dëshirën për dashuri, kujdes dhe pranueshmëri.
- Emocionet dhe Varësinë – Nevojën për mbështetje, përkrahje dhe siguri.
- Të Mësuarit dhe Egoizmin – Procesin natyror të ndërtimit të vetëdijes, ku bota sillet rreth tij.
Fëmija i brendshëm është ai pjesë e vetes që ndien frikë, kërkon përqafim, qan nga braktisja dhe kënaqet me gjërat më të vogla. Por në shumë raste, ai është lënë pas dore, shtypur ose është detyruar të piqet para kohe.
I Rrituri – zëri i arsyes dhe rregullit
I Rrituri është komponenti racional dhe i përgjegjshëm i vetes. Ai ndërton stabilitetin e brendshëm dhe përfaqëson:
- Vetëdijen morale dhe Pjekurinë
- Kontrollin, Rregullat dhe Racionalitetin
- Vlerat, Vetëmbrojtjen dhe Vetëzhvillimin
I Rrituri është ai që planifikon, që kupton kufijtë, që përpunon informacionin me logjikë dhe merr vendime të bazuara në realitet. Kur është në ekuilibër me Fëmijën dhe Kujdestarin e brendshëm, ai mundëson funksionim të shëndetshëm psikologjik.
Kujdestari i Brendshëm – prindi që kujdeset
Kujdestari përfaqëson dimensionin e dhembshurisë, lidhjes dhe mbështetjes. Ai manifestohet përmes:
- Empatisë dhe Humanizmit
- Komunikimit dhe Të Kuptuarit
- Kujdesit për të tjerët dhe Fleksibilitetit
Një Kujdestar i shëndetshëm është ai që përqafon Fëmijën e brendshëm dhe mbështet të Rriturin për të marrë vendime të mençura. Ai nuk gjykon, por pranon; nuk dominon, por udhëheq me butësi.
Çfarë ndodh kur Roli i Fëmijës ndërpritet Parakohe?
Në shumë raste, sidomos në fëmijëri të vështira, rendi natyror i këtyre roleve prishet. Fëmija shpesh detyrohet të marrë rolin e Kujdestarit apo të Rriturit përpara se të ketë zhvilluar emocionalisht kapacitetin për ta bërë këtë.
Shembuj të zakonshëm përfshijnë:
- Një fëmijë që kujdeset për prindërit e sëmurë apo emocionalisht të paqëndrueshëm.
- Një fëmijë që përjeton trauma dhe detyrohet të “piqet” më shpejt.
- Një adoleshent që shtyp nevojat personale për të përmbushur pritshmëritë e familjes.
Pasojat Psikologjike
Këto ndryshime të parakohshme sjellin pasoja afatgjata që shpesh shfaqen në jetën e të rriturit:
- Emocione të shtypura dhe ndjesi zbrazëtie.
- Ndjenja refuzimi, braktisjeje, pasigurie dhe trishtimi.
- Mungesë e kontrollit të impulseve dhe inteligjencës emocionale.
- Vetmi dhe tendencë për të ndihmuar të tjerët në vend që të kërkojnë ndihmë.
- Nevoja për përsosmëri, mendime irracionale, paranojë dhe mosbesim.
- Minimizimi i emocioneve personale dhe vështirësi në ndërtimin e lidhjeve të shëndetshme.
Nuk mund të kthehemi pas dhe të ndryshojmë mënyrën si u shpërndanë rolet në të shkuarën. Shumë prej nesh janë rritur herët, kanë mbajtur barra emocionale që nuk u përkisnin dhe kanë përjetuar ndjesi që nuk i kanë kuptuar atëherë. Por kjo nuk do të thotë që jemi të dënuar të jetojmë gjithë jetën sipas këtij modeli.
Fëmija i brendshëm që ndodhet brenda secilit prej nesh nuk është zhdukur. Ai ende pret, dëshiron të dëgjohet, të kuptohet dhe të qetësohet. Tani është detyra jonë, si të Rritur dhe si Kujdestarë të vetes sonë, të krijojmë hapësirën emocionale që Fëmija të shprehet pa frikë.
Në Studio Psikologjike të Doktoreshë Sonila Hoxha në Tiranë, ne ndihmojmë pacientët tanë të:
- Identifikojnë rolet që kanë marrë në mënyrë të pavetëdijshme.
- Rivendosin rendin natyror të zhvillimit emocional.
- Kuptojnë dhe integrojnë Fëmijën e tyre të brendshëm.
- Rindërtojnë një marrëdhënie të shëndetshme me veten përmes Kujdestarit të brendshëm dhe të Rriturit racional.
- Shërojnë ankthin, mendimet e tepërta, zbrazëtinë emocionale dhe pasojat e shtypjes së ndjenjave.
Drejtoju psikologut
Balanca e brendshme nuk është një gjendje statike, por një proces i vazhdueshëm. Për ta arritur atë, duhet të punojmë me veten me mirëkuptim, durim dhe mbështetje profesionale. Psikoterapia nuk është luks — është nevojë për të gjithë ata që ndihen të lodhur, të mbingarkuar ose thjesht të hutuar nga zhurma e brendshme që nuk hesht.
Nëse ndiheni të pashprehur, të papranuar ose të humbur në rolet që nuk ju përkasin më, ju ftojmë të punojmë së bashku.
Sepse shëndeti juaj mendor meriton kujdesin dhe vëmendjen tuaj të plotë.
Konsulta online nëpërmjet TEAMS, WHATSAPP, VIBER
