Ankthi i mëngjesit: shkaqe dhe këshilla të dobishme!
Në mënyrë ideale, secili prej nesh duhet të zgjohet i relaksuar, i freskët nga një gjumë i qetë. Fatkeqësisht, ky nuk është rasti për të gjithë, kushdo që vuan nga ankthi i mëngjesit di diçka për të. Nëse ankthi i mëngjesit bëhet kronik dhe shfaqet ditë pas dite, nuk duhet nënvlerësuar: mund të jetë simptomë e depresionit latent. Në varësi të masës së simptomave, në disa raste flitet për depresion ankthioz apo depresion të maskuar… por është mirë të bëhen sqarimet e nevojshme.
Ankthi i mëngjesit mund të jetë pasojë e natyrshme e çrregullimeve të tilla si: pagjumësia, mendimet obsesive, fobia sociale, sindroma e stresit post-traumatik, depresioni, menaxhimi i dobët i stresit dhe shumë faktorë të tjerë.
Çfarë është ankthi i mëngjesit?
Termi nuk përfaqëson një klasë diagnostike në vetvete por i referohet ndjenjave të ankthit pas zgjimit. Siç u tha, ankthi i mëngjesit mund të lidhet me çrregullime të ndryshme psikologjike, ose me çrregullimin e përgjithësuar të ankthit.
Ankthi i mëngjesit mund të ketë pasoja gjatë gjithë ditës. Pasojat më të zakonshme janë:
nervozizëm • lodhje • ngurtësim i muskujve • rezistencë në përballjen e ditës • shtrëngim në gjoks • vështirësi në aftësitë e vëmëndjes • agresivitet • problemet e sjelljes • keqmenaxhimi i zemërimit
Le të analizojmë se cilët faktorë mund të kontribuojnë në shfaqjen e ankthit në orët e para të ditës.
Ankthi i mëngjesit si një tregues i rregullimit të dobët emocional.
Kjo simptomë mund të përfaqësojë indeksin e një jete stresuese që nuk na çon në drejtimin e dëshirueshëm: nëse bie në gjumë duke menduar për çështje të caktuara, në një nivel te nënndërgjegjeshëm, nuk bën gjë tjetër veçse përforcon problemet themelore duke e bërë më të vështirë trajtimin.
Çdo shqetësim, nëse përsëritet për një kohë të gjatë në mëndje, bëhet më real në nivel perceptues. Praktikisht, shqetësimet përforcojnë perceptimin e një problemi duke e bërë më të vështirë adresimin e tij. Prandaj, ankthi i mëngjesit është mjaft i parashikueshëm nëse keni shkuar në shtrat një natë më parë, duke menduar për disa çështje të pazgjidhura.
Si të zgjidhet? Shmangni çdo burimi stresi para se të shkoni në shtrat. Për shumë njerëz, do të mjaftonte të krijonin një rutinë “para gjumi” në të cilën do të fusin një teknikë relaksimi.
Nëse nuk funksionon, kontaktoni një psikolog profesionist për të mësuar strategji funksionale për menaxhimin e ripërpunimit së natës (shqetësime të tepërta, mendime obsesive, duke menduar mbi ngjarjet e ditës, etj.).
Ky problem, në terma afatgjatë, mund të çojë në zgjime (ndërprerje të gjumit dhe pagjumësi), djersitje gjatë natës dhe atake paniku.
Ankthi i mëngjesit dhe menaxhimi i prioriteteve
Simptoma mund të jetë po aq e zakonshme kur keni një orar shumë të rreptë për të ndjekur. Nëse keni shumë angazhime në listën tuaj të detyrave për ditën, është e natyrshme që të merrni ngarkesën.
Mos harroni se jeni një person me vlerë edhe nëse “nuk bëni gjithçka” ose “nëse nuk bëni gjithçka siç duhet”. Rishikoni listën tuaj të detyrave – a është realiste? Sa kohë zakonisht merr për çdo artikull në listë? A ndikon disponimi juaj tek koha? Mos harroni se ndjenja juaj e kënaqësisë nuk duhet domosdoshmërisht të jetë e lidhur me rezultatet që merrni. Mësoni të vendosni përparësi dhe kufij.
Jo çdo gjë është një emergjencë, ndaj gjeni kohë për të kuptuar se çfarë është me të vërtetë e rëndësishme në listën tuaj të detyrave dhe filloni prej aty.
Të jesh në gjëndje të vendosësh prioritete është një aftësi për disa, megjithatë ky sistem ndihmon jo vetëm në organizimin praktik, por edhe në menaxhimin e energjisë: të lejon të drejtosh vëmëndjen dhe të rrisësh produktivitetin. Praktikisht, nëse mësoni të relaksoheni, mund të arrini rezultatet e dëshiruara me presion zero. Thjesht duhet të ndiqni një rrugë tjetër, më pak të ngurtë dhe më pak të ashpër.
Ngurtësia (organizative, mendore, programore etj.) është shkaku kryesor i ankthit. Përgjithësisht thuhet se ankthi rrjedh nga “dëshira për të kontrolluar gjithçka”, kjo është e vërtetë por pasqyron një realitet tjetër: ankthi rrjedh nga mungesa e përshtatshmërisë ndaj ndryshimeve. Sa më shumë të vendosni objektiva të ngurtë dhe t’i jepni zë super-egos tuaj, aq më shumë do të rriten nivelet tuaja të ankthit.
Me këtë nuk po ju këshilloj të “ulni flatrat”, por madje “të synoni lart”, por me një frymë më të dhembshur ndaj vetvetes: të vlerësoni çdo hap të vogël dhe të adoptoni një qasje “miqësore ndaj vetvetes”.
Lidhja me vetminë dhe marrëdhëniet romantike
Ata që vuajnë nga vetmia mund të ndeshen me këtë simptomë më shpesh. Ka një implikim psiko-fiziologjik për të shpjeguar këtë fenomen dhe arrin të ndërlidhë ankthin në mëngjes me problemet e lidhjes.
Studimet shkencore tregojnë se nivelet e kortizolit (hormoni i stresit) janë më të larta në mëngjes dhe arrijnë kulmin gjatë orëve të para të ditës, pas zgjimit. Studime të tjera kanë treguar se ata me një stil lidhjeje të pasigurt janë më të ndjeshëm ndaj kortizolit.
Prandaj, për njerëzit veçanërisht të ndjeshëm, ndjenja e ankthit pas zgjimit mund të jetë pothuajse “fiziologjike” sepse është e lidhur me modelet neuronale të formuara në moshë të hershme. Në këtë rast, për të kapërcyer gjëndjet e ankthit është e rëndësishme të vendosni një plan afatgjatë.
Plasticiteti nervor na lejon të rrisim tolerancën tonë ndaj stresit si në aspektin emocional-sjellor ashtu edhe në aspektin fiziologjik. Në një kontekst të tillë është e rëndësishme të punohet mbi vetëvlerësimin dhe ndjenjën e autonomisë. Rekomandohet një rrugë psikoterapeutike në të cilën të punohet për rivlerësimin e vetes si një person i aftë & i plotë dhe oër të zgjidhur përfundimisht problemin me ankthin.
Ngjarjet me një ndikim të lartë emocional.
Faturat e prapambetura, humbja e vendit të punës, humbja njerezve te dashur e papërpunuar, përfundimi i një lidhjeje, një transferim … dhe e fundit, por jo më pak e rëndësishme, ngjarje të bujshme që përfshijnë të gjithë popullsinë, siç është rasti i karantinës së shkaktuar nga Covid-19. Këto rrethana ushtrojnë presion mbi stabilitetin psikik individual.
Zhvillimi i burimeve për menaxhimin psiko-emocional të ngarkesave emocionale është thelbësor për të qënë në gjëndje të përballeni edhe me situatat më të vështira.
Me t’u zgjuar
Ka disa masa paraprake që mund të jenë të dobishme për të lehtësuar ndjenjën e ankthit pas zgjimit. Qëndrimi 10 minuta në shtrat, përpjekja për t’u çlodhur para se të ngriheni, mund të jetë e padobishme sepse hyni direkt në ripërpunimin e mendimeve që ju ngrenë ankthin.
Aktiviteti fizik është një shërues natyral i ankthit dhe dyfishon përfitimet e tij në mëngjes (përshpejton metabolizmin dhe djeg më shumë kalori sesa do të bënte në periudha të tjera të ditës). Nuk është madje as e nevojshme të dilni nga shtëpia: vrapim në vend… edhe në këtë rast mund të mjaftojnë 10 minuta aktivitet.
Kush përpiqet për kuptuar problemet e tij, nuk është i çmëndur por shumë i zgjuar. Të gjithë kemi probleme, por kush i drejtohet psikologut dëshiron ti zgjidhi ato!
Këshillimi me psikologun të ndihmonë të përballesh me çdo gjë dhe të ringrihesh! Konsulta e një psikologu është një mënyrë efektive, e përshtatshme për të marrë ndihmë në lidhje me shumë çështje; si depresion, stres, atakpaniku, ankth, probleme personale, probleme me fëmijët, një moment i vështirë për tu kaluar apo marrëdhënia në çift, çështjet e karrierës, vetë respekt, dhe shumë fusha të tjera të jetës.
#PSIKOTERAPIA është zgjidhja dhe është për të gjithë, sepse ne jemi njerëzor, jo të pamposhtur dhe as të përsosur, ne të gjithë kalojmë nëpër periudha të vështira dhe nuk dimë gjithnjë se si ta zgjidhim vetë.
Në situata të shqetësimit figura e psikologut ne Tiranë jep një ndihmë konkrete dhe efektive. #Kërkokonsultëntëndepsikologjiketirane
Si Psikologe e liçencuar Tiranë nga Urdhri i Psikologut, përveç shërbimit online skype, viber, whatsApp me video call, ju pres edhe në studio time psikologjike, ku për më shumë se 16 vjet dëgjoj dhe ndihmoj njerëzit konkretisht për të dalë nga situata të vështira, për të rimarrë jetën në duart e tyre.
